Powstanie Styczniowe bez tajemnic
Powstanie styczniowe bez tajemnic to projekt dofinansowany ze środków Biura "Niepodległa" w ramach Programu Dotacyjnego "Powstanie Styczniowe 1863-1864", który ma celu popularyzację wiedzy o organizacji, przebiegu oraz skutkach największego zrywu narodowowyzwoleńczego, jakim było Powstanie Styczniowe. W ramach zadania odbędzie się szereg wydarzeń, takich jak:
• Konkurs "Pieśni powstańczej" adresowany do uczniów szkół podstawowych z terenu Gminy Kutno,
• Komiks historyczny, jak opowiadać za pomocą rysunku o dawnych czasach - warsztaty o charakterze otwartym (limit miejsc).
• Plenerowa lekcja żywej historii "Powstanie styczniowe bez tajemnic" podczas której dowiemy się, jak wyglądało wyposażenie i umundurowanie zarówno powstańców, jak i wojsk carskich oraz jak mogła wyglądać jedna z powstańczych bitew.
• Wydarzeniem towarzyszącym są koncerty patriotyczne w wykonaniu Orkiestry Gminy Kutno.
Harmonogram:
- 01.2023 – Koncert Orkiestry Gminy Kutno w Kościele pw. Matki MKiDNBożej Wspomożenia Wiernych w Kutnie-Dybowie
- 06.2023 – Finał Konkursu Pieśni Powstańczej – zespół dworsko-parkowy w Leszczynku
- 06.2023 – Koncert Orkiestry Gminy Kutno – zespół dworsko-parkowy w Leszczynku
- 06.2023 – Komiks historyczny, jak opowiadać za pomocą rysunku o dawnych czasach – Centrum Kultury Gminy Kutno
- 09.2023 – Plenerowa lekcja żywej historii „Powstanie Styczniowe bez tajemnic” – zespół dworsko-parkowy w Leszczynku
- 11.2023 – Koncert Orkiestry Gminy Kutno oraz Finalistów Konkursu „Pieśni powstańczej”
Szczegółowe informacje o projekcie: tel. 24 363 48 45, e-mail: sekretariat@ckgk.pl
Rys historyczny
Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym polskim powstaniem narodowym, spotkało się z poparciem międzynarodowej opinii publicznej, miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek.
Przez oddziały powstania styczniowego przewinęło się około 200 000 osób, zarówno
z rodzin szlacheckich, jak też w mniejszym stopniu z chłopstwa i mieszczaństwa.
Również w naszym rejonie miało miejsce wiele wydarzeń związanych z powstaniem
W okolicach Kutna w okresie powstania styczniowego doszło do szeregu potyczek pomiędzy polskimi oddziałami a wojskiem carskim. Do dziś zachowało się kilka miejsc pamięci po tamtych czasach. Jednym z nich jest zbiorowa mogiła na cmentarzu przykościelnym w Głogowcu. Prawdopodobnie spoczywają tam powstańcy walczący pod rozkazami porucznika Konstantego Sokołowskiego, który dokonał śmiałego napadu na kasę powiatową w Kutnie (obecnie budynek Urzędu Gminy Kutno) pod koniec sierpnia 1863 roku. „Dowódca kolumny ruchomej powiatu brzesko-kujawskiego, porucznik Sokołowski, stanąwszy w 105 koni 29. sierpnia w Imielnie, wieczorem tegoż dnia udał się do Kutna, gdzie zabrał kasę powiatową 2.720 złp. w gotówce i banknotach". Sam porucznik Sokołowski pisał w 1863 roku: „... wieczorem stanąłem na popas we wsi Imielno, dowiedziawszy się, że podatki przez mieszkańców Krośniewic złożone Moskwie do kasy miejskiej mają być nazajutrz złożone i odesłane do Kutna, udałem się do pomienionego miasteczka i zabrałem gotowizną w biletach bankowych złp. 2720 " Potem oddział Sokołowskiego starł się
z kozakami eskortującymi gen Apostoła Spirydonowicza Kostandę w okolicach Krośniewic „Przy przejściu przez szosę pod Ostałowem spotkał się Sokołowski z ogniem piechoty,
którą sprowadzili kozacy z Kutna na pomoc. Pierwszy pluton, który jedyny jeszcze posiadał ładunki, umieszczony jako tylna straż, wstrzymał gwałtowny atak nieprzyjaciela i ubił kilku kozaków. Gdy ostatecznie moskale natarli całą siłą z tyłu i z boków, rozpoczęła się walka na pałasze i bagnety i Sokołowski musiał zrejterować ku Łaniętom…".
Prawdopodobnie część uciekających powstańców ścigana przez pluton Kozaków, schroniła się wówczas w kościele w Głogowcu. Podczas walki zginęli wszyscy powstańcy, a ich zwłoki zostały pochowane w zbiorowej mogile na cmentarzu przykościelnym.
W 1904 roku proboszczem parafii w Głogowcu został ks. Józef Siekierzyński, który po upadku powstania styczniowego prawie 40 lat spędził jako zesłaniec w Tunce na Syberii. Podczas powstania walczył w jednym z oddziałów powstańczych. Ksiądz Józef Siekierzyński sporządził listę 159 duchownych zesłanych do syberyjskiej Tunki.
Innym miejscem pamięci po walkach powstańczych na terenie gminy Kutno jest kapliczka przy ulicy Łęczyckiej wówczas znajdująca się na terenie wsi Dudki w gminie Kutno. Wieloletnim opiekunem kapliczki był śp. ks. Jan Sposób, honorowy obywatel miasta Kutna. Budowniczym pierwotnej kapliczki w II połowie XIX w. był Wojciech Andrysiewicz, mieszkający we wsi Dudki, który przywiózł obraz Matki Bożej z Częstochowy i umieścił
w kapliczce. Według ustnych przekazów, w miejscu gdzie wybudowano kapliczkę „...w lipcu 1863 r. niewielkie oddziały powstańców (krakusów) walczyły z przeważającymi siłami Rosji carskiej o wolność. Pod jedną sosną pochowano dwóch bohatersko poległych powstańców…". Nie ma pewności czy kapliczka przy ulicy Łęczyckiej wybudowana została w miejscu zbiorowej mogiły powstańczej. Na mapie Kutna i okolic z II połowy XIX wieku przy trakcie łęczyckim wiodącym przez wieś Dudki, w pobliżu dzisiejszej kapliczki widoczny jest przydrożny krzyż, być może właśnie jako pamiątka po powstańczej potyczce. Na ścianach kapliczki wmurowane są dwie tabliczki pamiątkowe z nazwiskami Feliksa Woźniaka i Rocha Terebińskiego. Pierwotnie tabliczki były umieszczone na chodniku przed kapliczką. Prawdopodobnie, zarówno Roch Terebiński, jak i Feliks Florczak byli donatorami budowy obiektu, być może również walczyli w szeregach powstańczych krakusów. Roch Terebiński urodził się w rodzinie włościańskiej w Łąkoszynie w 1817 roku. Początkowo pracował jako pomocnik rolny początkowo w Łąkoszynie i Nagodowie, a następnie przeniósł się do Borowca koło Raszewa i trudnił obróbką drewna jakotracz. Przed wybuchem powstania styczniowego prowadził karczmę w Raszewie. Być może jako karczmarz podjął
współpracę z powstańcami. W 1869 roku był jednym ze świadków na ślubie Wojciecha Andrysiewicza. W Dudkach mieszkał syn Rocha Józef, który był karczmarzem. Pod koniec życia Roch Terebiński osiadł we Florku i zajmował się dorywczo różnymi pracami
w rolnictwie. Pielgrzymował do różnych miejsc świętych w Polsce, az jego inicjatywy wybudowana została kaplica na cmentarzu parafialnym w Kutnie. Zmarł w 1892 roku
w Walentynowie koło Kutna. Feliks
Woźniak (drugi „kutnowski krakus") urodził się w 1828 roku w rodzinie włościańskiej
w Łaniętach. Przez wiele lat pełnił funkcję „strzelca dworskiego" przy dworze kutnowskim w Gierałtach. Do jego zadań należał nadzór nad lasami właściciela dóbr kutnowskich. Mieszkał w oficynie przy pałacu kutnowskim. Zmarł w 1875 roku.
Autor: dr Jacek Saramonowicz
